Logo bouwrituelen

Ds. Jan Chr. Vaessen Gasselte, april 2019

De letter Beth
Een h u i s - om in te wonen
De eerste letter in het eerste boek van de Bijbel, het boek Genesis, is de letter Beth. Het scheppingsverhaal begint met de Hebreeuwse uitdrukking bereshit en dat betekent ‘in den beginne’. De Hebreeuwse letters zien er heel anders uit dan onze letters en de vorm van de letter Beth is wel heel bijzonder. (afbeelding)
Het lijkt wel een huisje. Het Hebreeuwse woord beth betekent ook huis. Maar het huisje dat de tweede letter van het Hebreeuwse alfabet tekent is een bijzonder huisje. Het huisje heeft grond onder de voeten, biedt een dak boven het hoofd en bovendien een steuntje in de rug. Maar het belangrijkste van dit huisje is wat er niet is, namelijk een afsluitende muur. Nee dit huisje is open aan de voorkant, open naar de toekomst toe. Bereshit, in den beginne en dan gaat er heel veel gebeuren. Niet van te voren vastgelegd, maar ontstaan in een lange geschiedenis. Dat betekent ook het Griekse woord genesis: ontstaansgeschiedenis. In het Hebreeuws heet dit eerste boek van de Bijbel gewoon Bereshit, In den beginne.
Wat ik zo prachtig vind aan dit alles is, dat de eerste letter van de Bijbel dan wel de beth is, maar dat is de tweede letter van het Hebreeuwse alfabet. Voor het begin was er wel wat, namelijk de aleph, de universele liefde waarmee de hemelen en de aarde zijn geschapen en alles op een ondoorgrondelijke manier wordt bewaard. Echt helemaal zullen we deze werkelijkheid met ons beperkte menselijke inzicht wel nooit kennen, maar we vangen er wel flitsen van op in de schepping, flitsen van dat huisje zoals dat voor ons werd gebouwd om er met oervertrouwen en liefde met elkaar in te wonen. Grond onder onze voeten, de oergrond die ons blijft dragen. Een steuntje in de rug om met vertrouwen op weg te blijven, te ontwikkelen, te groeien, te ontstaan. Een dak boven het hoofd om te schuilen als het leven moeilijk is. Het huis dat met universele liefde voor ons werd gebouwd is een veilig huis. Je bent erin geborgen wat er ook maar gebeurt.
Zo verwijst de letter beth naar de aleph, van de werkelijkheid die wij kennen naar een veel grotere werkelijkheid daarachter, daaronder, daarvoor. Het is de sfeer waar de universele liefde zich thuis voelt, de sfeer die onze menselijke werkelijkheid omvat, draagt en inkleurt. Een werkelijkheid die wij maar ten dele kennen, waarover we slechts stamelend en met horten en stoten iets kunnen roepen. En toch kunnen we ook daar met vertrouwen vertoeven omdat de universele liefde daar haar tedere scepter zwaait, de scepter die van het aardse huisje een heilig huisje maakt.

LOGO ‘H e i l i g e ’ h u i s j e s
Och wat zijn er een hoop heilige huisjes in en om ons heen. Hoeveel zijn er de laatste jaren niet ingestort en hoeveel proberen we niet koste wat kost overeind te houden. En hoe meer moeite we doen hoe sneller ze in elkaar zakken. Niets is meer heilig lijkt het wel. Alles moet bespreekbaar zijn en of we dan met klompen aan door de porseleinkast denderen zal ons een zorg zijn. Respect, begrip, echte aandacht en waardering waar zijn ze gebleven? De grote verhalen voldoen niet meer, geven geen houvast of vaste grond meer zeggen de postmoderne filosofen. Je zult toch echt zelf nog een beetje zin en betekenis in je leven moeten brengen anders ziet de toekomst er somber voor je uit. Maar, als je nergens meer in gelooft, is geen huisje meer heilig, volledig overgeleverd aan de elementen zijn ze gedoemd om in te storten. Ik bedoel: al die huisjes helemaal alleen op zich zelf, volledig dichtgetimmerd, zichzelf afgesloten van elke voedingsbron, zonder leven, tja die storten op den duur vanzelf wel in. En ik heb het niet alleen over vereenzaamde mensen verbitterd door het harde lot, ik heb het ook over leeglopende kerken, over faillissementen, over netwerken die zich opsluiten in hun idealen en mensen keihard laten vallen als ze de idealen net even anders invullen, over politici die hun retoriek uithollen door hun woorden los te koppelen van hun daden, over staten die zichzelf legitimeren met de meest afschuwelijke gruweldaden, over ...
Weet je wat het verschil is tussen al deze gesloten, helemaal niet heilige huisjes en het huisje waar de Bijbel mee begint? De beth van bereshit is open naar de toekomst toe, in dit huisje kan niemand zich opsluiten in zichzelf en tegen de ander. Hier mag iedereen vrij in en uitgaan, elkaar op handen en in liefde dragen, beschutting zoeken, de vreugde van de intimiteit ervaren en de blijdschap van de geborgenheid en de vriendschap met elkaar delen. In dat huisje wordt het gewone leven met respect, begrip, aandacht en waardering met elkaar gedeeld. In dat huisje, waar de liefde woont, geeft zij ook haar zegen. Dat huisje staat op heilige grond, want er wordt beseft dat alle grond wordt gedragen door een nog grotere werkelijkheid waarin de Liefde haar tedere scepter zwaait. Dit huis is open voor alle levensenergie die er is en de mensen die er wonen worden erdoor gevoed. Hier is geen plek voor schijnheiligheid die het huis doet instorten, hier groeit gemeenschap en duurzame heiligheid. Als je het zo bekijkt is het maar goed dat al die ‘heilige’ of beter schijnheilige huisjes instorten. Want zo komt er ruimte voor het goede leven dat wortelt in de heel andere werkelijkheid van de tedere scepter.

Opnieuw beginnen
Wat zou het toch fijn zijn - en ik denk zelfs dat dat nu meer dan ooit nodig en ook onze opdracht is – wat zou het fijn zijn als we de schijnheiligheid van al die ingestorte heilige huisjes gingen inzien en we voorbij de schone schijn zicht krijgen op datgene wat liefde bouwt. Dat is namelijk wel duurzaam en blijft gewoon bestaan. Van generatie op generatie, in de materiële en in de geestelijke wereld, met een bestaansrecht waarvan de diepte en reikwijdte ons volledig ontgaan, maar dat ons vóór en voorbij de grenzen van tijd en menselijke werkelijkheid wel blijft omarmen. Ofwel kijk eens verder dan je neus lang is, en ervaar die andere werkelijkheid van licht en liefde eens op een concrete en totaal nieuwe manier in je eigen leven. Dan gaan ook jij en ik in ons eigen heilige huis met de tedere scepter van de liefde zwaaien en wordt het leven pas echt goed. Dan kan zelfs een totaal nieuwe werkelijkheid zich gaan ontwikkelen.
​
Ds. Jan Chr. Vaessen Gasselte, april 2019